कानुन आफैँले न्याय दिने होइन, यसका लागि संरचना चाहिन्छ : रवि लामिछाने

काठमाडौँ । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का सभापति रवि लामिछाने राजनीति दाउपेचकै कारण शान्ति प्रक्रियाका महत्त्वपूर्ण काम संक्रमणकालीन न्याय निरुपणलाई वर्षौसम्म अल्झाइएको टिप्पणी गरेका छन् ।

टीआरसी विधेयकमाथि संसदमा बुधबार भएको छलफलमा भाग लिँदै सभापति लामिछानेले राजनीति दाउपेचकै कारण शान्ति प्रक्रियाका महत्त्वपूर्ण काम वर्षौ अल्झाइएको टिप्पणी गरेका हुन् ।

‘तत्कालीन माओवादी विद्रोहीले चार पटक सरकारको नेतृत्व गर्दा र नेपाली कांग्रेसले पटकपटक नेतृत्व गर्दा पनि परिणाम दिने काम भएन’, उनले भने, ‘कार्यदल स्तरमा भएका सहमति अनुसार नै टीआरसी पारित गर्ने क्रममा छौँ ।

उनले संशोधन विधेयकमा राखिएका मानवअधिकार उल्घंनका प्रावधानमा मेलमिलाप र क्षमादानको परिपाटी राखिएको भन्दै न्याय दिने संरचना आवश्यक रहने बताए । उनले दलीय भागबण्डामा आयोग बनाइयो भने त्यसको औचित्य नभएको भन्दै निष्पक्ष आयोग बनाउनुपर्नेमा जोड दिए । 

‘कानुन आफैले न्याय दिने होइन, यसका लागि संरचना चाहिन्छ । ती संरचनामा रहने व्यक्तिको नियत अत्यन्त सफा चाहिन्छ’, लामिछानेले भने, ‘फेरिपनि राजनीतिक स्वार्थका आधारमा भागबण्डासहित आयोग बनाइयो भने त्यो आयोगले काम त गर्ला तर पीडितलाई न्याय सुनिश्चित गर्न सक्दैन ।’ उनले आयोगलाई नाममा मात्र नभई काममा पनि स्वतन्त्र र निष्पक्ष बनाउन अपिल समेत गरे । 

‘आयोगमा पीडित पक्षको पनि सहभागिता गर्न सकेको भए झनै राम्रो हुनेथियो । मेलमिलापका लागि पीडक पक्षले पीडितलाई दबाब र प्रभावमा पर्ने खतरा रहिरहन्छ’, लामिछानेले भने, ‘राजनीतिक नियुक्ति भएर आउने माहान्यायाधिवक्ताले आयोगमार्फत रायका लागि आउने घटनामा दलीय स्वार्थ राख्ने सम्भावना पनि रहन्छ । यसमा सचेतना आवश्यक छ ।’  

उनले न्याय दिने सवालमा अन्तर्राष्ट्रिय जगतले प्रश्न गर्ने अवस्था हुनुनहुने र विगतले शंकाको आधार दिएको भन्दै सरकारको ध्यानाकर्षण गराए । उनले हजारौँ व्यक्तिलाई न्याय दिने दायित्व राज्यसँग रहेकाले यो दायित्व निर्वाह गर्न इमान्दारिताको खाँचो रहेको भन्दै संक्रमणकालीन न्यायका लागि रास्वपाले सकारात्मक सहयोग हुने बताए । 

सत्यनिरुपणका विषयसँग प्रणाली पनि जोडिने भन्दै दुई तिहाइको सरकार मोटाएको नभएर सुन्निएको लामिछानेले संकेत गरे । उनले प्रणाली र संविधान जोगाउने भनिरहँदा आफूहरूको उपस्थित त्यसैको परिणाम भएको बताए । ‘जलप लाउँदैमा र जपतप गर्दैमा लोकतन्त्र जोगिँदैन । यसका लागि ठुलो प्रतिबद्धता चाहिन्छ’, लामिछानेले भने, ‘लोकतन्त्रका मूल्यमान्यता आत्मसात् गर्दै प्रणालीलाई नभत्काउने प्रतिबद्धता सरकारले व्यक्त गरोस् ।’