कांग्रेस-एमालेमा महाधिवेशन : देउवा पछि धकेल्ने, ओली अघि सार्ने योजनामा

काठमाडौं । राजनीतिको आखिरी अवस्थामा छन् कांग्रेस सभापति शेरवहादुर देउवा र एमाले अध्यक्ष समेत रहेका प्रधानमन्त्री केपी ओली । उमेरले सात दशक यात्रा पार गरिसकेपनि राजनीतिक मोह र शक्तिको लालसा दुवैमा हटेको छैन ।

पार्टी सत्ता होस् या राजकीय सत्ता दुवैमा असिम चाह छ । त्यही चाहका कारण उनीहरुमा जति बुढो भएपनि उत्तिनै शक्तिको लालसा जागेको छ । जसकाकारण दुवै नेता आ आफनो पार्टीभित्रको आन्तरिक राजनीतिमा तिख्खर रणनीति बनाउन लागिपरेका छन् ।

देउवालाई विद्यानतः अव पार्टीको सत्ता महाधिवेशनबाट प्राप्ती हुँदैन । अर्थात, कांग्रेसमा अव देउवा पार्टी सभापति बन्न पाउँदैनन । दुई कार्यकाल सभापति भईसकेका कारण तेस्रो कार्यकालका लागि उनलाई सभापति बन्न कांग्रेसको विद्यानले दिँदैन । तर एमाले अध्यक्ष केपी ओलीलाई एमाले विद्यानले अध्यक्ष बन्न रोक लगाउँदैन । एमालेको दशौं महाधिवेशनमा एमालेले उमेर हद हटाएर ओलीका लागि बाटो खोलिसकेको छ ।

झण्डै झण्डै त्यही बेला पनि ओली उमेर हदका कारण रोकिने अवस्थामा थिए । अहिले उमेर हद कायम राखेको भए ओली मात्रै होइन, एमालेका धेरै नेताहरु राजनीतिबाट विदाई लिनुपर्ने अवस्थामा हुने थियो । तर, ओलीले सुझबुझपूर्ण निर्णयले त्यो नीति परिवर्तन गरिदिए । जसकाकारण फेरि ओलीलाई पार्टी सत्ता आफ्नै बलबुतामा राखिरहने प्रयासमा छेकबार लाग्ने छैन ।

देउवालाई आफु सभापति हुन नपाएपनि आफ्नै पेरिफेरिमा पार्टी सत्ता हाक्नसक्ने पात्रको खोजी छ । तर उनी पार्टी महाधिवेशन आफु राजकीय सत्तामा रहेर गराउन चाहान्छन् । आगामी चुनाव (०८४) आफैले टिकट बाँडेर गर्ने र त्यसपछि मात्र महाधिवेशन गरेर महाधिवेशन गराउने दाउमा देउवा छन् । ओलीको भने अवको १७ महिना सरकारको नेतृत्वमा रहँदा नै महाधिवेशन गरेर फेरि अध्यक्ष बन्ने दाउ छ ।

विद्यानतः कांग्रेसमा २०८२ मंसिरमा पार्टीको महाधिवेशन गर्नुपर्ने छ । एमालेमा त्यसको एक वर्षपछि अर्थात २०८३ मंसिरमा । तर देउवा पार्टी महाधिवेशन पछि धकेल्ने र ओली भने अगाडी नै गर्ने योजनामा देखिएका छन् । यसभित्र दुवैका आ आफ्नै स्वार्थ छन् ।

ओलीलाई पार्टीभित्र पूर्व राष्टपति विद्यादेवी भण्डारीको बढ्दो सक्रियता मन परेको छैन । एमालेभित्र ओलीको विकल्प भण्डारीलाई महाधिवेशनबाट अध्यक्ष बनाउनु पर्ने जर्वजस्त मत बलियो बन्दै जान थालेको छ । भण्डारीको देश दौडाह र राजनीतिक भेटघाटले पनि त्यसलाई बल पुगिरहेको छ । सार्वजनिक अन्तवार्तामै भण्डारीले हिजो पनि म पार्टी सदस्य हो, अहिले पनि पार्टी सदस्य सरह हो । म एमालेको सदस्य भएँ भनेर कसैले दुःखमनाउ गर्नुपर्दैन भन्दै बोल्न थालेपछि ओलीलाई टाउको दुखेको छ ।

एमालेमा ओली अझै एउटा महाधिवेशनबाट अध्यक्ष चुनिन चाहान्छन् । उनले भण्डारीको सक्रियता रोक्न आफु प्रधानमन्त्री भएकै बेला पार्टी महाधिवेशन गराउन चाहान्छन् । त्यसका लागि उनी पार्टी महाधिवेशन १० महिना जति अगाडी सार्न चाहिरहेका छन् ।

अर्थात ओली २०८२ को अन्तिम चैत या २०८३ को शुरु बैशाख जेठ तिर महाधिवेशन गर्ने र फेरि अध्यक्ष चुनिएर २०८३ मंसिरमा मात्र कांग्रेस सभापति शेरवहादुर देउवालाई अहिलेको गठबन्धनको समिकरण र सहमति अनुसार सरकार हस्तान्तरण गर्न चाहिरहेका छन् ।

आफु प्रधानमन्त्री भएकै बेला पार्टी महाधिवेशन गर्न सक्दा मात्रै आफनो सम्भावित प्रतिस्पर्धी विद्या भण्डारीलाई पाखा लगाउन सकिने र फेरि आफै पार्टी अध्यक्ष बन्न सक्ने आंकलनमा ओली छन् । सोही अनुसार ओली प्रधानमन्त्री भएरै महाधिवेशन गर्न चाहिरहेको ओली निकट स्रोत बताउँछ ।

उता देउवा भने २०८२ मंसिरमा गर्नुपर्ने महाधिवेशन २०८५ वैशाखतिर मात्र गर्न चाहिरहेका छन् । २०८४ को चुनाव अगाडी महाधिवेशन गर्दा महाधिवेशनको चुनावी ह्याङले पार्टीलाई असर गर्ने र चुनावी परिणाम कांग्रेसको पक्षमा सकारात्मक आउन नसक्ने कारण देखाएर देउवा महाधिवेशन रोक्ने र पछि धकेल्ने योजनामा छन् ।

संविधान अनुसार २०८२ मंसिरमा महाधिवेन गर्न पर्ने दवावमा रहेको कांग्रेसले विशेष कारण देखाएर थप ६ महिना र अर्काे एक वर्ष अवधी थप गर्न पाउने छ । यसो हुँदा उसले २०८४ जेठ सम्म महाधिवेशन गरिसक्नुपर्ने छ । त्यो समय भनेको स्थानीय तह सकिएको र संघ प्रदेशको चुनावको तयारीमा जुट्नुपर्ने समय हुन्छ । यस अवधीमा चुनाव हुन नसक्नेमा काग्रेसका सस्थापन र इतर सबै समुह प्रष्ट छन् । महाधिवेशन पछि धकेल्नु भनेको २०८५ अगाडी सम्भव नहुनेमा दुवै पक्ष प्रष्ट छन् ।

देउवा संघ प्रदेशको चुनावमा आफै टिकट बाँड्ने,आफु निकटकै नेताहरुलाई टिकट दिलाउने र त्यसपछि पनि निरन्तर आफु २०८४ मा आउने सम्भावित चुनावी परिणामपछि पनि दल नेता बनेर सरकारमा छाईरहने रणनीति देउवाको छ । नभए पनि आफना मान्छेहरुलाई सरकारमा बलियो उपस्थितीमा पठाएर सत्ताको तालाचावी आफ्नै हातमा राखिरहन देउवा चाहान्छन् ।

यसका लागि देउवाले २०८५ मा मात्रै पार्टी महाधिवेशन गर्ने गरी रणनीति तय गरिसकेका छन् । जसका लागि पनि देउवा ओली दुवै सरकारको नेतृत्वमा रहेर मात्र पार्टी महाधिवेशन गर्न चाहिरहेका छन् ।