७६औं गणतन्त्र दिवस मनाउँदै भारत, इन्डोनेसियाका राष्ट्रपति प्रमुख अतिथि

काठमाडौं। आइतबार भारतले ७६औं गणतन्त्र दिवस भव्य रूपमा मनाउँदैछ । १९५० जनवरी २६ मा भारतीय संविधान कार्यान्वयनमा आएपछि यो दिवसलाई गणतन्त्र दिवसको रूपमा मनाउन थालिएको हो। यो विशेष अवसरमा भारतले आफ्नो लोकतान्त्रिक प्रणाली, विविधता र राष्ट्रिय एकतालाई उत्सवको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ।

दिवसका अवसरमा नेपालस्थित भारतीय दूतावासले पनि विभिन्न कार्यक्रम गरेको छ । यस अवसरमा राजधानी नयाँ दिल्लीस्थित कर्तव्य पथ (राजपथ) मा परम्परागत परेड आयोजना गरियो। परेडमा भारतको सैन्य शक्ति, सांस्कृतिक विविधता र प्राविधिक उपलब्धिहरूलाई विशेष रूपमा प्रदर्शन गरियो। परेडको मुख्य आकर्षण विभिन्न राज्यका झाँकीहरू, देशका सुरक्षा बलहरूको प्रदर्शन र हवाई ताकतको अवलोकन थियो।

यो वर्ष भारतले स्वदेशी विकास भएका अत्याधुनिक सैन्य उपकरणहरू, नवीकरणीय ऊर्जा र डिजिटल प्रविधिका क्षेत्रमा हासिल गरेका उपलब्धिहरूलाई पनि झल्काएको छ। परेडमा ‘आत्मनिर्भर भारत’ अभियानका उपलब्धिहरूको विशेष प्रदर्शन गरिएको थियो। यसले भारतको प्राविधिक र आर्थिक प्रगतिको संकेत दिएको छ।

राजधानी दिल्ली मात्र नभएर देशका विभिन्न स्थानमा पनि गणतन्त्र दिवसको अवसरमा विविध कार्यक्रम आयोजना गरिएका छन् । विद्यालय, कलेज र सरकारी कार्यालयहरूमा झण्डोत्तोलन, सांस्कृतिक कार्यक्रम र देशभक्ति गीतहरू प्रस्तुत गरिएका भारतीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । 

इन्डोनेसियाका राष्ट्रपति प्रमुख अतिथि
भारतको ७६औं गणतन्त्र दिवस समारोहमा इन्डोनेसियाका राष्ट्रपति प्राबोवो सुबियान्टो  प्रमुख अतिथि रहेका छन्। सन् १९५० मा पहिलो पटक गणतन्त्र दिवस मनाइएको समयमा पनि इन्डोनेसियाका राष्ट्रपतिलाई नै प्रमुख अतिथिको रूपमा निमन्त्रणा गरिएको थियो। 

पहिलो गणतन्त्र दिवसदेखि नै प्रमुख अतिथिलाई आमन्त्रित गर्ने परम्परा शुरू भएको हो। यी ७५ वर्षको अवधिमा भारतले विश्वभरका विभिन्न देशका नेताहरूलाई यो सम्मान दिएको छ।

सबैभन्दा धेरै पटक फ्रान्सका नेताहरू गणतन्त्र दिवसका प्रमुख अतिथि बनेका छन्। यो सम्मान फ्रान्सका नेताहरूलाई ६ पटक दिइएको छ। छिमेकी देश पाकिस्तानबाट पनि दुई पटक प्रमुख अतिथि बनाइएको थियो।

सन् १९५५ मा पाकिस्तानका गभर्नर जनरल मलिक गुलाम मोहम्मद र सन् १९६५ मा पाकिस्तानका कृषि मन्त्री राना अब्दुल हमिद गणतन्त्र दिवसका प्रमुख अतिथि थिए। भारतले गणतन्त्र दिवस समारोहका लागि एसियादेखि युरोप र अफ्रिकासम्मका नेताहरूलाई निमन्त्रणा गरेको छ। अमेरिकाका राष्ट्रपति पनि यो समारोहमा प्रमुख अतिथि बनिसकेका छन्। सन् २०१५ मा बराक ओबामा प्रमुख अतिथि बनेका थिए।

गणतन्त्र दिवसका लागि प्रमुख अतिथि कसरी तय गरिन्छ?
गणतन्त्र दिवस समारोहका लागि प्रमुख अतिथिलाई छनोट गर्ने प्रक्रिया समारोहको ६ महिना अघि नै शुरू हुन्छ। यो सम्पूर्ण प्रक्रिया भारतको विदेश मन्त्रालयले सञ्चालन गर्छ।

पहिले राजनीतिक र कूटनीतिक सम्बन्ध, आर्थिक र रक्षा सहकार्य, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सम्बन्ध, र विश्वव्यापी सन्दर्भलाई ध्यानमा राखेर सम्भावित अतिथिहरूको सूची तयार गरिन्छ।

यस सूचीलाई प्राथमिकताका आधारमा विभिन्न मापदण्डलाई ध्यानमा राखेर बनाइन्छ। कहिलेकाहीँ कुनै देशसँग निकै राम्रो सम्बन्ध भएका कारण प्रमुख अतिथिलाई निमन्त्रणा गरिन्छ भने कहिलेकाहीँ राम्रो सम्बन्ध नभए पनि भविष्यमा सम्बन्ध सुधार्ने उद्देश्यले निमन्त्रणा पठाइन्छ। कुनै विशेष उद्देश्य पूरा गर्न पनि प्रमुख अतिथि चयन गरिन्छ।

मुख्य अतिथि छनोटका लागि प्रस्तावित देशहरूको सूची राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीसमक्ष पठाइन्छ। यदि यहाँबाट स्वीकृति प्राप्त भएमा, सम्बन्धित प्रमुख अतिथिको उपलब्धता जाँचिन्छ। यदि प्रमुख अतिथि उपलब्ध छन् भने, विदेश मन्त्रालयले निमन्त्रणा पठाउने देशसँग आधिकारिक सम्पर्क कायम राख्छ।