चीनसँगको पारवाहन सम्झौता एक महिनापछि कार्यान्वयनमा आउने

काठमाडौं । नेपाल र चीन बीचको यातायात र यातायातसम्बन्धी सम्झौता कार्यान्वयन आगामी एक महिनापछि प्रभावकारी कार्यान्वयनमा आउनेछ् । आगामी फ्रबुअरी १ तारिखदेखि यो सम्झौता प्रभावकारी हुने चिनियाँ पक्षले जनाएको छ । प्रोटोकलमा हस्ताक्षर भएको १० महिनापछि बेइजिङले काठमाडौंलाई आधिकारिक रूपमा सूचित गर्दै भनेको छ –सबै घरेलु कानुनी प्रक्रिया पूरा भईसकेको छ । प्रोटोकल अब आगामी फ्रेबुअरी १ देखि प्रभावमा आउनेछ ।

राष्ट्रपति बिद्यादेवी भण्डारीको चीन भ्रमणको क्रममा गत अप्रिल २ मा नेपाल र चीनले बेइजिङमा ट्रान्जिट प्रोटोकलमा हस्ताक्षर भएको थियो । यससम्बन्धमा नेपालले सबै घरेलु प्रक्रियाहरू पूरा गरिसकेपछि, अगस्टमा चीनलाई सूचित गरेको थियो । त्यसपछि वेइजिङको सूचनाको प्रतिक्षा गरिरहेको थियो । परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारीहरुका अनुसार, चीनले डिसेम्बर २ मा वेइजिङमा रहेको नेपाली दूतावासलाई सूचित गरेको थियो । त्यसपछि दूतावासले उक्त सूचना काठमाडौंमा पठाएको थियो ।

ट्रान्जिट प्रोटोकलले नेपाललाई तेस्रो देशको व्यापारका लागि सात चिनियाँ समुद्री र ल्यान्ड पोर्टमा पहुँच पु¥याउँछ । अहिलेसम्म, नेपालको तेस्रो देश व्यापार भारत मार्फत मात्र लिइँदै आएको छ । ‘अब चीनका तर्फबाट तेस्रो देशको व्यापार सञ्चालन गर्न नेपाली व्यापारीहरुलाई बाटो सहज बनेको छ,’ उद्योग र वाणिज्य मन्त्रालयका सहसचिव नवराज ढकालले भने,–‘तर त्यहाँ चुनौतीहरू पनि छन् ।’

नेपाली आयातकर्ताहरूले यातायात, लागत, समय, गैरटाफ्रिकिङ अवरोध, प्रशासनिक समस्या र उचित दस्तावेजको सवालमा मुद्दाहरूको सामना गर्न सक्नेछन्, पूर्व तथा बैठकमा रहेका नेपाली अधिकारीहरूले भने । ‘हामीलाई थाहा छैन व्यापारले निकट चिनियाँ बन्दरगाहबाट सामान आयात गर्न कति समय लाग्छ,’ ढकालले भने–‘हामीलाई चिनियाँ बन्दरगाहबाट नेपाल जाने मालको लागत पनि थाहा छैन ।’

अधिकारीहरूले भनेका छन् कि, नेपाली तर्फ सडकहरूको अवस्था एक ठूलो अवरोध हुनेछ । चिनियाँ बन्दरगाहको माध्यमबाट तेस्रो देशको व्यापारको शुरुवात सुनिश्चित गर्न, नेपालले सडक र राजमार्ग अपग्रेड गर्न र सीमा शुल्क, क्वारेन्टाइन जस्ता अन्य आवश्यक पूर्वाधार स्थापना गर्न, र सीमामा सबै सुविधाहरूको डिजिटलाइज, र सुख्खा बन्दरगाहहरू निर्माण गर्न युद्धस्तरमा काम गर्नुपर्नेछ ।

‘चिनियाँ तर्फ सडकहरू राम्रो छन्, तर हामीसँग राम्रो पूर्वाधार छैन । चीनबाट सामान आयात गर्दा हामी पहिले नै धेरै समस्याहरूको सामना गरिरहेका छौं,’ नेपाल फ्रेट फारवर्डर एसोसिएशनका अध्यक्ष प्रकाश कार्कीले भने–‘त्यस्तो अवरोधहरू हटाइएमा नेपाली व्यवसायलाई चिनियाँ बन्दरगाह प्रयोग गर्न लामो समय लाग्नेछ ।’ कार्कीका अनुसार चिनियाँ भाषा बोल्ने क्रममा भाषा अर्को समस्या हुन सक्छ ।

कार्कीले भने, –‘हामी भारतमार्फत सामान आयात गर्न पाएको छौं, जहाँ भाषा कुनै समस्या छैन । तर हामीले कहिले पनि चीनबाट सामान आयात गरेका छैनौं, त्यसका फाइदाहरू वा नोक्सानहरू के हुन्छ भनेर हामीलाई थाहा छैन ।’