भारतीय सेनाध्यक्षको नेपाल भ्रमणको मिति तय

काठमाडौं । भारतीय सेनाध्यक्ष  जनरल मनोजमुकुन्द नरवणेको नेपाल भ्रमणको मिति टुंगो लागेको छ । उनले कात्तिक १९ देखि २१ गते सम्म नेपालको भ्रमण गर्ने मिति टुंगो लागेको हो । गत वर्षको कात्तिक देखि बिग्रेको नेपाल भारत सम्वन्ध पून स्थापित गर्ने लक्ष्यसहित उनले नेपाल भ्रमण शुरु गर्ने भारतीय सञ्चारमाध्यमहरुले जनाएका छन् ।

नेपाली सेनाका प्रधानसेनापति पूर्णचन्द्र थापा लगायत नेपालका शीर्ष राजनीतिक नेता र केही अन्य ब्यक्तिहरुसँग पनि उनले भेटवार्ता गर्ने कार्यक्रम छ ।

उनको यस अगाडी नै भ्रमण मिति तय भएपनि लकडाउनका कारण स्थगित हुन पुगेको थियो । यो भ्रमण लाई यस अर्थमा पनि महत्वपूर्ण मानिएको छ की उनले नेपालको भूमि समेटेर भारतले नक्सा जारी गर्दा र सडक मार्ग बनाउदा नेपालले जनाएको आपत्ति र विरोधलाई अन्य कुनै देशको इशारामा विरोध जनाएको भन्दै आपत्तिजनक अभिब्यक्ति दिएका थिए ।

तर उनै विवादास्पद सेनाध्यक्षलाई नेपालले स्वागत गर्न लागेको ले पनि यो भ्रमणलाई अर्थपूर्ण रुपमा हेरिएको छ । उनको विवादास्पद अभिब्यक्तिका कारण उनको नेपाल भ्रमणका क्रममा नेपालका राष्ट्रवादी नागरिक संघ, सस्थाहरुले उनको विरोध र कालोझन्डा देखाउन सक्ने सम्भाबना पनि उत्तिकै छ ।

उनको भ्रमणका एजेण्डाहरु पनि तय भएको भारतीय सञ्चारमाध्यमहरुले जनाएको छ । द प्रिन्टका अनुसार, उनले आफ्नो समकक्षी नेपाली सेनाका प्रधान सेनापति पूर्णचन्द्र थापालगायत नेपालका शीर्ष नेता र सेनाका सक्कल दर्जाका अधिकृतहरुसँग छलफल गर्नेछन । जसमा दुई पक्षवीच १८ सय किलोमिटर लामो सीमाको ब्यवस्थापनका पक्षहरुमा महत्वपूर्ण छलफल गर्ने कार्यसूचि बनेको छ ।

‘सेना प्रमुखले कात्तिक १९ देखि २१ गते सम्म नेपालको भ्रमण गर्ने छन जसको उद्देश्य रक्षा र सुरक्षाको क्षेत्रलगायत समग्र सम्बन्धलाई अझ सुदृढ पार्ने लक्ष्य राखिएको  छ,’ भारतीय सरकारी अधिकारीहरुलाई उदधृत गर्दै  द प्रिन्टले लेखेको छ ।

१९५० देखि शुरू भएको एक पुरानो परम्पराको निरन्तरताका लागि पनि उनी काठमाडौं आउन लागेका हुन् । त्यसबेला  देखि दुई देशका सेनाध्यक्षलाई एक अर्काे देशको मनार्थ महारथीको दर्जा  दिने परम्परा छ । राष्ट्र पति विद्यादेवी भण्डारीले  नरवणे लाई शित्तल निवासमा आयोजित एक कार्यक्रमका वीच नेपाली सेनाको मानार्थ महारथी पदको दज्र्यानी चिन्ह लगाएर सम्मान गर्नेछिन् ।

भारतले कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरासम्मको नेपाली भूमि मा आफनो नक्सामा समेटेर सडक मार्ग खोल्ने सम्मको काम गरेपछि नेपालले प्रतिवाद गदै आएको थियो । नेपालले पनि अन्तत आफनो राजनीतिक तथा प्रशासनिक नक्सामा ति भूमिलाई समेटेर संविधानमा समेत लिपिवद्ध गरेपछि दुई देश वीच सम्वन्धमा निक्कै ठूलो खाडल परिरहेको छ । त्यसयता दुई देशका वीचमा उच्चस्तरमा राजनीतिक तथा कुटनीतिक सम्वाद हुन सकेको थिएन । नरवणेको यो भ्रमण त्यसयताकै भारतीयको तर्फवाट उच्च स्तरको भ्रमण हुने छ ।

केही दिन अगाडी मात्रै प्रधानमन्त्री केपी ओली स्वंमले निम्तो दिएर भारतीय गुप्तचर सस्था रअका प्रमुख सामन्तकुमार गोयललाई वालुवाटारमा भेट गरेका थिए । जुन भेटघाट नेपालमा निक्कै आलोचित बनिरहेको छ । प्रधानमन्त्री ओली र उनका निकट सहयोगीले यसको बचाउ गर्न खोजेपनि ओलीको राष्ट्रवाद बोली र ब्यवहारमा तालमेल नमिलेको भन्दै आलोचना भईरहेको छ ।

यस्तो बेला भारतीय सेनाध्यक्षको पनि भ्रमण हुन लागेको छ । जसले पनि नेपालको मामिलामा विवादास्पद अभिब्यीक्त दिएका थिए । राष्ट्रवादी नेपालीहरुले भने नेपालको सन्दर्भमा विवादास्पद अभिब्यीक्त दिने सेनाध्यक्षलाई नेपाली सेनाको मानार्थ महारथी पदवाट सम्मान गर्न नहुने बताईरहेका छन् । यही  बेला सेनाध्यक्ष नरवणेको नेपाल भ्रमण हुन लागेको हो ।

तर भारतले सेना प्रमुखलाई नेपाल पठाउँदै गरेको निर्णयलाई नयाँ दिल्लीले म्यानमार, माल्दिभ्स, बंगलादेश, श्रीलंका, भुटान र अफगानिस्तानसँगको सम्बन्धलाई पुनर्जीवित गर्ने ठूलो अभ्यासको रुपमा लिइएको छ ।

यस क्षेत्रमा आफनो प्रभाव विस्तारका लागि भारतले सेनाध्यक्षलाई प्रयोग गर्न थालेको अर्थमा पनि लिन थालिएको छ । किनकी यसै महिनाको शुरुमा भारतीय सेनाध्यक्ष नरवणेले  विदेश सचिव हर्षवर्धन सँगै म्यानमारको यात्रा गरेका थिए र यस अवधिमा भारतले म्यानमारसँग पनडुब्बी आपूर्ति गर्ने निर्णय गर्नुका साथै सैन्य र रक्षा सम्बन्ध अझ गाढा गर्ने सहमति गरेको थियो ।