करिब ४७ लाख नेपाली उच्च रक्तचापका बिरामी

४७ लाख नेपालीमा उच्च रक्तचापको समस्या रहेको अनुमान छ। विश्व उच्च रक्तचाप दिवसका अवसरमा स्वास्थ्य सेवा विभागले आज आयोजना गरेको पत्रकार अन्तरक्रिया कार्यक्रममा इपिडिमियोलजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा चुमनलाल दासले ४७ लाख मानिसमा उच्च रक्तचापको समस्या रहेको बताए।

डा दासका अनुसार तीमध्ये १० लाखलाई आफ्नो उच्च रक्तचापको बिरामी भएको जानकारी रहेको र ४ लाखले मात्र औषधि सेवन गर्ने गरेका छन्। औषधि सेवन गर्नेमध्ये २ लाखको मात्र उच्च रक्तचाप नियन्त्रणमा रहेको उनको भनाइ थियो।

उच्च रक्तचाप हुन मुख्य कारण तनाव, प्रदूषण, अस्वस्थ्यकर खाना, मद्यपान, सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोग र निष्क्रिय जीवनशैली हुन्। स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयका सचिव डा रोशन पोखरेलले रक्तचापबाट बच्नका लागि सन्तुलित जीवनशैली अपनाउनुपर्ने बताए। डा दासले नसर्ने रोगलाई मन्त्रालयले प्राथमिकतामा राखेर बजेट विनियोजन गर्ने तयारीसमेत गरेको जानकारी दिए। 

उच्च रक्तचापका कारण मस्तिष्कघात, हृदयघात, मुटु तथा रक्तनलीसम्बन्धी रोग, मिर्गौलाको दीर्घ समस्याजस्ता रोग लागेर अकालमै मानिसको मृत्यु हुन सक्छ। मन्त्रालयका प्रमुख विशेषज्ञ डा श्यामसुन्दर यादवले रक्तचापबाट बच्नका लागि नुन र चिनीको मात्रा कम गर्नुपर्नेमा जोड दिए। उनले उच्च रक्तचापमा सर्वव्यापी गुणस्तरीय समतामूलक स्वास्थ्य सेवाको पहुँच बढाएर यस वर्ष नियमित औषधि सेवन गर्ने सङ्ख्या १० लाख पुर्‍याउने बताए। 

विभागका महानिर्देशक डा दीपेन्द्ररमण सिंहले रक्तचापको उपचारसँगै जनचेतनासमेत जगाउनुपर्ने बताए। उनले रक्तचापको रोकथामका लागि स्वास्थ्य चौकी, प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र र अस्पतालबाट नै विशेष सेवा प्रवाह गरिरहेको जानकारी दिए। महानिर्देशक सिंहले नियमित रक्तचाप परीक्षण र औषधि सेवनले रोगको रोकथाम गर्न सकिने बताए।  

वरिष्ठ हृदयरोग विशेषज्ञ डा ओममूर्ति अनिलले १५ देखि २४ वर्ष उमेर समूहमा उच्च रक्तचाप १० प्रतिशत र ४० वर्षभन्दा माथिका मानिसमा ५० प्रतिशत उच्च रक्तचाप देखिएको जानकारी दिए। उनले काठमाडौँमा पेशागत काम गर्ने युवामा बढी उच्च रक्तचाप देखिएको बताए।

डा अनिलले नुनले मात्र उच्च रक्तचाप नभएर गुलियो र चिल्लो खानेकुरा खाँदा पनि रक्तचाप बढ्ने बताए। उनले ५० प्रतिशत मानिसले आफूमा उच्च रक्तचाप भएको थाहा नपाउने भएकाले यसको  रोकथामका लागि विद्यालय तहदेखि नै पाठ्यक्रममा रक्तचाप र मुटुको रोगसम्बन्धी पठनपाठनको व्यवस्था गर्नुपर्नेमा जोड समेत दिए।

 ‘दीर्घ जीवनको आधार : नियमित रक्तचाप परीक्षण, नियन्त्रण र उपचार’ मूल नाराका साथ नेपालसहित विश्वभर नै यो दिवस मनाइँदै छ। टाउको दुख्ने, रिङ्गटा लाग्ने, थकाइ महसुस हुने, एक्कासी नाकबाट रगत बग्ने, वाकवाकी लाग्ने, मुटुको धड्कन बढ्नेजस्ता समस्या उच्च रक्तचापका लक्षण हुन्।

उच्च रक्तचापबाट बच्नका लागि धुम्रपान तथा मदिरा सेवन नगर्ने, हरियो सागसब्जी तथा फलफूल धेरै खाने, खानेकुरामा नुनको प्रयोग घटाउने, रातो र धेरै बोसोयुक्त मासु खान कम गर्ने, नियमित व्यायाम तथा योग गर्ने गर्नुपर्छ।