काठमाडौँ । आफैँलाई माया गर्नु जीवनका लागि सञ्जीवनी हो । त्यसपछि मात्र हामी अरुलाई खुलेर माया गर्न सक्छौँ । यो ‘भ्यालेन्टाइन्स डे’मा थाहा पाऔैँ, कसरी आफैँलाई माया गर्ने भनेर ।
२४ घण्टामा हाम्रो दिनको पूरा समय घर र अफिसको काम गर्दैमा बित्छ । राति सुत्ने समयमा पनि ‘भोलि के–के गर्नु छ’ भन्ने कामको हिसाबकिताब गर्दैमा बित्छ ।
तर, मुख्य प्रश्न यहाँनेर उब्जन्छ, दिनरात नभनी काम गर्दा पनि किन हामी खुसी हुन सक्दैनौँ ? तपाईं किन खुसी हुनुहुन्न ? यसकारण कि, तपाईंको हेरचाह कसैले गर्दैन, वा कसैले तपाईंलाई समय दिँदैन ?
जवाफ सोच्नुपूर्व अर्को प्रश्न आफैँलाई गर्नुस्, ‘मैले स्वयं आफ्नो लागि कति समय दिएँ ?’ उत्तरमा सायद निराशा मात्र हात पर्नेछ, किनकि यो प्रश्नको उत्तर तपाईंसँग छैन । होस् पनि कसरी ? तपाईंले त आफूलाई सधैँ अन्तिममा राख्दै आउनुभएको छ । तपाईंसँग यस्तो यसकारण भइरहेको छ कि तपाईंले आफूलाई कहिल्यै माया गर्नै सिक्नुभएन ।
‘पहिले आफैँलाई माया गर ।’ यो भन्ने कुरा मात्र होइन । सबै लाइफकोच यसलाई जीवन जिउने सबैभन्दा महत्वपूर्ण र सुन्दर काइदा मान्छन् ।
अरुको माया पाउन पहिले स्वयंलाई माया गर्नुस्
‘मलाई कसैले पनि माया गर्दैन, किनकि म सुन्दर छैन, म कालो छु ।’ यस्ता कुरा सोचेर अधिकांश समय आफ्नै आलोचना गर्दै वा आफैँलाई कम महत्व दिँदैै बस्नाले यो पुष्टि गर्छ कि तपाईं स्वयंलाई माया गर्नुहुन्न । यस्तो कुरा गरेर तपाईं स्वयं आफ्नो कमजोरी मात्रै उजागर गरिरहनुभएको छैन, अपितु आफ्नो मनोबल कमजोर गरिरहनुभएको छ र आफ्नो सोच र विचारमा नकारात्मकतालाई बढावा दिइरहनुभएको छ ।
विशेषज्ञ पनि मान्दछन्, जब हामी स्वयं आफ्नै आलोचना गर्छौं या हरेक समय नकारात्मक सोच्छौँ, हाम्रो शरीरमा तनाब बढाउने हर्मोन उत्पन्न हुन्छ र हामीमा झन् तनाब थपिँदै जान्छ ।
आफूलाई माया गर्नुको मतलब स्वार्थी हुनुपर्छ भन्नेचाँहि होइन । बरु आफ्नो ख्याल र माया आफैँ गर्नुपर्छ भन्ने हो । यदि तपाईं अरु आफूप्रति आकर्षित होऊन् र आफ्नो अस्तित्वलाई बुझून् भन्ने चहानुहुन्छ भने पहिले स्वयं आफूलाई माया गर्नुहोस् ।
खुसी हुन के गर्ने ?
तपाईंले आफ्नो परिवारलाई दिएजति नै माया त्यसको बदलामा पाइरहनुभएको छैन भने दुःख लाग्नु स्वाभाविक नै हो । तर, यहाँनेर यो पनि त जायज छ, जब तपाईं आफैँलाई माया गर्नुहुन्न भने तपाईंलाई अरुले कसरी माया गर्लान् । सर्वप्रथम आफैँसँग खुसी हुनुपर्छ । मनलाई सम्झाएर हरबखत अरुका लागि गर्नाले बिस्तारै हीनताबोधको भावना उत्पन्न हुँदै जान्छ ।
जब तपाईं आफू खुसी हुनुहुन्छ, तपाईं हरेक सम्बन्धमा खुसीको रंग देख्न सुरु गर्नुहुन्छ । जब तपाईं हरेक सम्बन्धमा रंग देख्न थाल्नुहुन्छ, त्यसपछि तपाईंलाई आफैँ खुसी मिल्छ ।
आफूमाथि भरोसा राख्नुस्
आफूमा भरोसा राख्नुको मतलब हो, आफ्नो आत्मविश्वास बढाउनु । जति धेरै आत्मविश्वास, त्यति नै कम गल्ती । केही गल्ती भैहाल्यो भने पनि गल्तीबाट सिकेर आगामी दिनमा राम्रा गर्ने प्रयास गरिन्छ । एकचोटि आफूमाथि भरोसा गर्न सुरु गरेपछि आफ्नो सामथ्र्यको १० गुणा भार पनि लिएर लक्ष्यतर्फ पाइला चाल्न सुरु गरिन्छ ।
के हो तपाईंको पहिचान ?
आफूलाई प्रेम गर्नुको एउटा मतलब यो पनि हो कि तपाईं रुपले जस्तो हुनुहुन्छ, त्यसैलाई स्विकार्नु । संसारमा सुन्दर मान्छेको कमी छैन, तर यसको मतलब यो होइन कि तपाईं आफ्नो तुलना अरुसँग गर्नुस् ।
सुन्दर शारीरिक रुपले मात्र भइँदैन, यसमा तपाईंको ज्ञान, सोच, विचार, बुद्धिमता आदि–इत्यादिको दायरा पनि पर्छन् । आफ्नो व्यक्तित्वलाई सन्तुलित बनाइराख्नुपर्छ । यसले तपाईंको आत्मविश्वास बढ्छ । कसैलाई आदर्श बनाउनुस्, तर उसैको सिको गर्नुको साटो उसबाट प्रेरित भएर आफ्नो छुट्टै पहिचान बनाउन प्रयास गर्नुस् ।
आफूलाई पनि ‘गुड मर्निङ’ विस गर्नुस्
तपाईं बिहान उठ्दा सबैलाई नमस्कार, गुड मर्निङ भन्नुहुन्छ होला, तर के तपाईंले आजसम्म आफैँलाई ‘मुड मर्निङ’ भन्नुभएको छ । सायद, आजसम्म भन्नुभएको छैन । थाकेको मनले दिन सुरु गर्नुको मतलब हुन्छ, आफ्नो ऊर्जा कम गर्नु । यस्तो अवस्थाबाट दिन सुरु गर्दा कसरी जीवनमा नयाँ गर्नेबारे सोच्न सक्नुहोला ?
जीवनमा केही नयाँ गर्न मन छ भने बिहान उठ्दा सर्वप्रथम ऐनामा आफ्नो अनुहार हेर्नुस् र आफैँलाई ‘गुड मर्निङ’ भन्न सुरु गर्नुस् । सोच्नुस् कि तपाईंको आज विशेष हुनेवाला छ । आफ्नो हरेक दिनलाई एक नयाँ र विशेष दिन मान्नुहोस् ।
खानपिनमा विशेष ध्यान दिनुस्
आफूलाई माया गर्ने मान्छेहरु शारीरिक र मानसिक रोगबाट टाढा हुन्छन् । यो यसकारण कि, आफूलाई माया गर्नेहरु खानपिन र स्वस्थ्यमा धेरै सजग भएको पाइन्छ । यो तपाईंको शरीर हो । त्यसैले, यसको हेरचाह गर्ने जिम्मेवारी पनि तपाईंकै हो ।
ठीक समयमा ठीक र सन्तुलित खाना जति तपाईंको परिवारको लागि आवश्यक छ, त्यति नै आफ्नो लागि पनि छ भनेर बुझ्नुपर्छ । बचेको खानु, समय मिल्दा खानु, आफूसँग यसो गर्दा तपाईंले के सोच्न आवश्यक छ भने तपाईंको शरीर कुनै मेसिन होइन, जतिवेला जे दिए पनि हुने र सहजै पचाउन सक्ने । अस्वस्थ खाने बानी र खानेकुराले शरीरलाई हानि गर्छ र विभिन्न रोग देखिन थाल्छन् ।
फिट रहनुस्, स्मार्ट बन्नुस्
सबै उमेरमा आफूलाई फिट र सुन्दर बनाइराख्नु तपाईंको प्राथमिकता हुनुपर्छ । स्मार्ट रहनाले सकारात्मक इनर्जी प्राप्त हुन्छ । पहिरन, रहनसहन र खानपिनमा सन्तुलन बनाइराखेर तपाईं आफूलाई फिट राख्न सक्नुहुन्छ । स्पा, फेसियल ट्रिटमेन्ट, मेडिटेसन र योग गर्नु पनि आवश्यक छ ।
यी सबै कुराका लागि समय व्यवस्थापन गर्न सिक्नुस् । २४ घण्टामा केही समय यी कुराका लागि पनि छुट्याउनुस्, यस्ता कुराको लागि समय दिनु भनेको आफ्नो लागि उपहार दिनु हो ।
आफूलाई सधैँ अपडेट गराइरहनुस्
आफूमा हरेक दिन केही न केही सिक्ने भोक जगाउनुस् । सूचना नै हतियार हो । यो तपार्इंको आफ्नो विकासका लागि जरुरी छ । युट्युबबाट केही सिक्ने, मोटिभेसनल कुराहरु सुन्ने या पढ्ने, केही नयाँ कोर्स गर्ने, प्रविधिसँग सम्बन्धित नयाँ कुरा जान्ने, देशविदेशका खबर बुझ्ने, यी सबै कुराले तपाईंको ज्ञान र बुझ्न सक्ने कुराको दायरा फराकिलो बनाउन सहयोग गर्छ । यसो गर्दा तपाईंलाई मान्छेले आदर गर्न थाल्छन् ।
सोसल मिडियाबाट प्रभावित नहुनुस्
कहिलेकाहीँ फेसबुक वा इन्स्टामा आफ्नो साथीले हालखबर सोध्दा पनि तनाब भएको होला । अनुसन्धानमा यो पाइएको छ कि, सोसल मिडियाले डिप्रेसन बढाउने काम गर्छ । वास्तवमा सोसल मिडियामा अरुका कुरालाई हेरेर आफ्नो तुलना गर्नबाट बच्नुपर्छ । तपाईंको यात्रा तपाईं स्वयंको मात्र हो । फगत् तपाईंको । आफूले प्राप्त गर्न चाहेको र आफूले निर्धारण गरेको कुरालाई सधैँ ध्यानमा राखेर मिहिनेत गर्ने हो भने जीवन आफैँ सफल र सरल हुँदै जान्छ ।
आफ्नो मूल्यांकन गर्नुस्
आफूलाई माया गर्नेहरु आफूले गरेको कामको मूल्यांकन गर्छन् र केही कमी–कमजोरी पाएपछि स्वीकार गर्दै आफ्नो क्षमता अझ बढाउने काम गर्छन् । आफ्नो सबैभन्दा नजिकको साथीजस्तै । अप्ठ्यारो समयमा आफैसँग यस्तो व्यवहार गर्नुस्, जस्तो व्यवहार तपाईं अरु गाह्रो समयमा हुँदा सहानुभूति दिएर गर्नुहुन्छ ।
जसरी आफ्ना साथी या सहकर्मीको कमजोरी थाहा पाएर पनि उनीहरुको हौसला बढाउनुभएको थियो, त्यसरी नै आफ्नो पनि हौसला बढाउने गर्नुस् । आफूमा भएको अनेकौँ कमजोरीका बाबजुत हौसला दिने बानीको विकास गर्नुहोस् ।
आफैँसँग गर्नुस् ‘ड्रिम डेट’
तपाईंको कुनै ठाउँ जाने वा कुनै काम गर्ने इच्छा होला । छ भने यो भ्यालेन्टाइनमा त्यो इच्छा पूरा गर्नुस् । आफूलाई गर्न मन लागेको कुरालाई प्राथमिकता दिनुस् । जुन स्टाइल तपाईं गर्न चाहनुहुन्छ, गर्नुस् । आफूलाई मन लागेको गेटअप गर्नुस्, आत्मविश्वास बढ्छ ।
आफैँलाई माया गर्नु किन आवश्यक ?
कसैले भनेको छ, ‘यदि तिमी आफैँलाई माया गर्न सक्दैनौ भने अरुलाई पनि माया गर्न सक्दैनौ ।’ यो भनाइ निकै मुनासिब छ । आफैँलाई माया गर्नु भनेको अरुलाई माया गर्न सक्ने सामथ्र्य जुटाउनु हो । त्यो स्वयं तपाईं नै हो, जसले तपाईंको जीवनको दिशा तय गर्न सक्छ ।’ भन्नुको अर्थ त्यो हामी नै हौँ, जसले आफूलाई जीवनमा के गर्न, के बन्न मन छ भनेर निर्धारण गर्छ । आफ्नो भावना, सम्बन्ध र बाँकी व्यावहारिक जीवनका लागि अरुमा निर्भर हुनु भनेको आफैँलाई कमजोर बनाउनु हो ।
यो कमजोरी पनि बिस्तारै बढ्दै जान्छ र बिस्तारै आफैसँग हीनताबोध हुन थाल्छ । कम से कम आफ्नैँ जीवनको लगाम आफ्नो हातमा भएको कुराले तपाईंको अनुहारमा गर्व देखिनेछ । यो आत्मविश्वासले तपाईंलाई हरेक दिन भ्यालेन्टाइन डे भएको महसुस गराउनेछ । र, हरेक दिन तपाईंको आत्मविश्वास बढ्दै जानेछ ।
–भारतकी प्रख्यात लाइफकोच अनामिका यदुवंशीसँग हिन्दुस्तान फिचर टिमले गरेको कुराकानीमा आधारित
प्रतिक्रिया दिनुहोस